Gorredijk

Op en rondom het marktterein

Het bij benadering meer dan negentig jaar geleden tot stand gebrachte marktterein in Gorredijk bewijst tot op de dag van vandaag zijn bestaansrecht, nu als een driftig bezocht parkeerterrein. De oorspronkelijke doelstelling van dit terrein vloeide in de jaren twintig van de vorige eeuw echter voort uit een groot tekort aan ruimte voor de jaarlijkse kermissen en samenhangend ermee de bezoekers.


De huizen aan de Marktstraat, waar het over gaat. Geheel links de vroegere kleuterschool en - de eerste garage van H. Bottema & Co, operationeel vanaf februari 1926. Later Gouke Hylkema.

Afgezien van de twee jaarlijkse kermissen in mei en oktober, bewees het marktterrein in de jaren erna ook zijn bestaansrecht als 'ruimtebiedend medium' voor feestelijk dorpsbijeenkomsten  dichtbij het dorpscentrum, zoals bijvoorbeeld een jubilerende gymnastiekvereniging 'Stânfries en voor grote Magneto-tentoonstellingstenten tijdens de Winkelweken, om zo maar iets te noemen. In 1937 bood het terrein ruimte voor kinderspelen bij het vijftig-jarig bestaan van de Gorredijkster o.l.s. en...stond er buiten de kemissen ook ineens een groot circus. Ook denk ik terug aan de naoorlogse taptoe en de Ramblers-klanken vanaf een podium  zuidwestelijk van de Nieuwstraat. Kort na de bevrijding sloegen de Canadezen er hun kampement op, wat later in onze plaats gevolgd door uitbundig gevierde Bevrijdingsfeesten.


''Café Marktzicht' aan de Marktstraat. Ervoor de bouwers. Op 1 mei 1927 werd het café van Jan Haaijes geopend met Soirée Dansant'.

Noodkreet
In de begintijd.

Op 5 november 1924 schrijft De Woudklank:
,,Het kermisterrein achter de lagere school was ditmaal één modderpoel. Daar de laatste jaren blijkt, dat onze kermis door regen 'begunstigd' wordt, is het zeker heel hoog nodig het terrein achter de school te bestraten. Wij hopen dat dit de laatste kermis is geweest, dat hier van een modderpoel kon worden gesproken. En dat bij zo'n grote mensenmassa!''

Uit De Woudklank van 28 april 1927

Hille Jousma adverteerde tijdens de oktobermarkt van 1924 al wel, maar na nieuwbouw vond pas op 17 januari 1927 de officiele opening van zijn slagerij aan de Markstraat plaats. 'Het is een nieuwe, naar de eisen des tijds ingerichte slagerij', legde hij het kermispubliek uit. Succes liet niet op zich wachten...

Als rond de najaarskermis van 1925 bedoelde veranderingen inderdaad tot stand zijn gekomen, geeft De Woudklank op basis van het raadsbesluit volgende informatie aan de lezers door. De gemeenteraad van Opsterland heeft besloten een nieuw stratenplan aan te leggen.
In de eerste plaats de straat welke verbind: de straat lopende langs de openbare school in zuidoostelijke richting naar de Schoolstraat, met de kunstweg Gorredijk-Jubbega oftewel de Nieuweweg. (Bedoelde straat krijgt naderhand de naam Marktstraat).


Links café Maarktzicht, rechts de slagerij van Hille Jousma aan de Marktstraat. De Nieuwstraat (midden) liep oorspronkelijk nog niet verder naar het zuidoosten door.

Ten tweede een nieuwe straat vanaf de Zuidwest-Dubbelestraat (nu Hoofdstraat) tussen de percelen van notaris J. van der Sluis en de heer A.Liemburg. (dit is de Nieuwstraat) De kosten worden geraamd op f 9000. De aanleg van de straat langs Van der Sluis en Liemburg wordt van groot belang geacht, omdat het verkeer dooor de nauwe toegang naast de school daardoor zal worden ontlast. Bovendien zal deze straat (toegangsweg) aansluiten op de aan te leggen weg Schoolstraat-kunstweg Gorredijk-Jubbega (= Marktstraat)


En voor ouderen zeer vertrouwd beeld van de vrachtwagens op het Marktterein achter de school. Rechts in de verte de 'bewaarschool'. De vrachtwagen links is Van Roeden. Dienst Langezwaag-Gorredijk-Heerenveen. Foto H.C.van der Meer in 1929.

Wie meldt zich??

Wat is er verder met dit stratenpan annex? Bij de verbetering van de toegangswegen en daarmee de ontsluiting van het marktterein, mag het eigenlijke doel van deze gemeentelijke welwillendheid niet onvermeld blijven. Het terrein - een weiland in bezit van Romke Otter - is namelijk eerder door de gemeente aangekocht voor f20.000 ter bevordering van de woningbouw. De gemeente gaat ervan uit, dat door genoemde openbare werken de vraag naar bouwterreinen zal toenemen.

 

Romke Alberts Otter, die zijn weiland achter school verkocht aan de gemeente (het latere Marktterrein). Otter werd op 29 januari 1864 in Oldeholtwolde geboren. De zakenman trouwde met Elizabeth Sybrens van Hoytema. In 1889 werd hun zoon Sybrand Herman ('Siep') geboren.

Rondom het welbekende marktterrein in dit geval vrijwel geen door de gemeente geinitieerde woningbouw, evenmin een planning tot stand gebracht door een woningbouwvereniging (zoals eerder aan de Schoolstraat wél gebeurde) maar louter verkoop van bouwterreinen aan geinteresseerde (commerciële) kopers. Particulier iniatief dus. Een eerste positief neveneffect is het vanaf 22 februari 1926 overnemen  van Garage Dorenbos aan de Schoolstraat door, zoals de krant vermeldt: H.Bottema & Co. Op 26 augustus van datzelfde jaar verzoekt Jan Haaijes Zwart de gemeente aan hem bouwterrein te verkopen, gelegen aan het stratenplan (Marktstraat).

 

Het kermisterrein najaar 1926. Zuidoostelijk van de Marktstraat stonden zowaar nog vier kermisspullen. betrof de lege ruimte er tussen een eerste woning-in-aanbouw aan de Marktstraat?

Op de hoek Marktstraat-Nieuwstraat wordt een café tot stand gebracht. Op 1 mei 1927 opent 'Café Marktzicht' zijn deuren voor bezoekers van de Meikermis. Huisnummer 6.

'Durk Post'

Iets eerder, namelijk op 17 januari 1927, opende Hille Jousma aan de Marktstraat zijn 'naar de eisen des tijds ingerichte slagerij'. Huisnummer 7. In de loop der jaren zal er gaandeweg meer worden gebouwd aan de nieuwe Marktstraat. Zaterdag 18 december 1937 opent Jacob Bergsma, werkzaam bij J.S. van der Vegt, zijn nieuw ingerichte winkel van tabak, sigaren, kruidniers- en grutterswaren als opvolger van Dur Ringenoldus, werkzaam als brievenbesteller en vandaar zijn naam 'Durk Post' (later P.T.T.-er Van der Sluis). Bart Aukes de Haan verkoopt sikkels en zeisen. In 1955 blijkt De Haan in een Technisch bureau voor bliksembeveiliging, stofzuigers en dergelijke te runnen.


Het 50-jarig jubileum van gymnastiekvereniging 'Stanfries'. Grote turnbetoging op het Marktplein. Tweede van rechts corpstrombonist Bate Faber; links van hem dorpsveldwachter P.Wester. Links vooraan Klaas van der Wagen.

Gouke Hylkema is dan 'Plymouth Official Dealer' aan de Schoolstraat 3. Verder vond je aan de Marktstraat de kapsalon van Lieneke de Jong, later trouwt ze met Kees Tabak, 'Nieuwste Permanent' waarbij hun kapperszaak aan de Hoofdstraat wordt voortgezet. Op 3 december 1936 een nieuwe klant voor de gemeente. Notaris Sytsema krijgt dan vergunning zijn notariswoning tegen de Nijewei aan te bouwen. 'De grond kan worden gemist', vindt de gemeente 'a f 4.50 per m2, in totaal een bedrag van f 37,64. Lykele de Jong prijst in 1938 zijn Amstel Bokbier in de Marktstraat aan. Om misverstanden te voorkomen: dat gebeurt niet in een door hemzelf gebouwde lokaliteit, maar in het voormalige kantoortje van de Vleeshouwers en doorgaans bemand door Paul Mersman. De autogarage van Vleeshouwer, in 1955 te dele door brand verwoest, bevond zich dichter bij de Nijewei.


Op 15 december 1955 werd de garage van Vleeshouwer aan de Marktstraat getroffen door brand. 'Broer' Homans kwam daarbij om het leven.

(bron: 'n Plaatsje mei 'n Praatsje door Hans de Jong)